ศาลพระภูมิ ความเชื่อดั้งเดิมเกี่ยวกับสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่อาศัยอยู่ในศาลพระภูมิ ไม่ว่าจะเป็น เทวดา วิญญาณเจ้าของที่ดิน ที่คอยปกป้องบ้านเรือนให้อยู่เย็นเป็นสุข หากกราบไหว้บูชาก็จะส่งเสริมให้ชีวิต หน้าที่การมีความเจริญรุ่งเรือง ตามความเชื่อของคนไทย
สำหรับบางคนสงสัยว่าทำไมต้องมีศาลพระภูมิไว้ในบ้าน มีความสำคัญและข้อดียังไง วันนี้เราจะพาไปทำความรู้จักกับศาลพระภูมิ และความสำคัญของศาล
ความแตกต่างระหว่างศาลพระภูมิกับศาลเจ้าที่
ก่อนที่จะไปทราบถึงความสำคัญของศาลพระภูมิ ว่ามีข้อดีอย่างไร ทางเมืองราชศาลพระภูมิมีข้อแนะนำที่ให้คุณต้องทำความเข้าใจและแยกความแตกต่างให้ออกก่อนว่าระหว่างศาลพระภูมิ กับ ศาลเจ้าที่ มีข้อแตกต่างดังนี้
ศาลพระภูมิ
ตามความเชื่อศาลพระภูมิ เป็นที่อยู่อาศัยของ เทพารักษ์ผู้ปกปักรักษาพื้นที่และบ้านเรือน ตามความเชื่อของคนไทย และศาสนาพุทธ ซึ่งลักษณะของศาลพระภูมิสังเกตุได้ง่าย คือ จะเป็นบ้านหรือวิหาร ตั้งอยู่บนเสา 1 ต้นยกสูงจากพื้นดินในระยะ 1 คืบ
ศาลเจ้าที่
ศาลเจ้าที่ หรือที่เรียกอีกแบบคือศาลตายาย เป็นศาลที่เชื่อว่าเป็น วิญญาณเจ้าของที่ดิน บรรพบุรุษ ที่อยู่มาแต่เนิ่นนาน ตามความเชื่อดั้งเดิมของคนไทย ซึ่งทำอันตรายใดๆแก่เรา คอยปกป้องบ้านเรือนเราจาก สิ่งอัปมงคล ภัยอันตรายใดๆที่จะเข้ามารังควานเจ้าบ้าน และคนในครอบครัว วิธีสังเกตุ จะเป็นทรงบ้านตั้งอยู่บนเสาจำนวน 4 – 6 ต้นส่วนมากจะมีลักษณะคล้ายบ้านทรงไทย จะมีขนาดที่เล็กกว่า ศาลพระภูมิ
ศาลพระภูมิความสำคัญต่อที่พักอาศัย มีความจำเป็นอย่างไร
ศาลพระภูมิสำหรับคนไทยชาวพุทธ เป็นของคู่กันมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ของคู่บ้านที่ต้องมีทุกบ้าน เป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ควรเคราพกราบไว้บูชา ไม่ต่างกับพระพุทธรูป หรือสิ่งศักดิ์รูปแบบอื่น ความจำเป็นของศาลพระภูมิมี ดังนี้
- ขับไล่สิ่งอัปมงคลที่เข้ามารังควานบ้านเรือน ให้คลาดแคล้วอยู่รอดปลอดภัย ทั้งอันตรายที่มองเห็น และแบบที่มองไม่เห็น
- เป็นเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจ ไม่ว่าจะเป็นการ กราบไว้บูชาขอพรสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ทั้งเรื่องการเรียน การงาน ความเจริญก้าว การค้า เป็นต้น
- เสริมสร้างความมั่นใจในการใช้ชีวิต แก่ผู้พักอาศัย อยู่ร่มเย็นเป็นสุข
- เป็นของใช้ประดับตกแต่งสวน หรือบ้านให้มีมิติ เพราะในปัจจุบันศาลพระภูมิมีหลากหลายรูปแบบดีไซน์
วิธีบูชาศาลพระภูมิ
การกราบไหว้ศาลพระภูมินั้น ไม่ว่าจะเป็นการกราบไหว้ บูชา ในหน้าที่การงาน การค้าขาย ต่างมีขั้นตอนการกราบไหว้บูชาศาลพระภูมิ ที่สามารถแบ่งออกได้ตามนี้
การไหว้ศาลพระภูมิกับศาลเจ้าที่ใช้ธูปกี่ดอก
จำนวนธูปที่ใช้ไหว้จะแบ่งออกไปตามแต่ละศาล วาระการเลือกใช้สถานการณ์ต่างๆอีกที โดยจะมีให้เลือกตั้งแต่การใช้ธูป 1 ดอก, 3 ดอก, 5 ดอก, 7 ดอก, และ 9 ดอก แบ่งได้ดังนี้
จำนวนธูปใช้ไหว้ศาลพระภูมิ
การไหว้ศาลพระภูมิส่วนใหญ่จจำนวนธูปที่ใช้ในการกราบไหว้บูชาจะะอยู่ที่ 9 ดอก เนื่องจากเป็นการสื่อถึง ผู้มีพระคุณ พระภูมิ และเทพองค์อื่นๆ และเลข 9 ยังเป็นเลขมงคล ที่มีความหมายตามความเชื่อของคนไทยเรื่องความเจริญก้าวหน้าในชีวิตการงานอีกด้วย
จำนวนธูปใช้ไหว้ศาลพระภูมิ
สำหรับการไหว้ศาลเจ้าที่นั้นจะใช้ธูปในการไหว้อยู่ที่ 7 ดอก เพราะว่าเลข 7 นั้นเป็นเลขที่สื่อถือความเป็นสิริมงคล และยังสื่อถึงการกราบไหว้บูชา พ่อ แม่ และครูบาอาจารย์
ความหมายของจำนวนธูปที่ใช้ไหว้จะละโอกาส
จำนวนธูปที่ใช้ไหว้ในแต่ละโอกาสทั้งการไหว้ศาลพระภูมิ หรือศาลเจ้าที่ มีความหมายที่แตกต่างกันออกไปตามนี้
ธูปจำนวน 1 ดอก
เป็นการใช้เพื่อไหว้เจ้าที่เจ้าทาง วิญญาณบริเวณนั้นๆ
ธูปจำนวน 3 ดอก
จะเป็นเห็นได้มากในการใช้ในวัดหรือการกราบไหว้พระพุทธรูป เนื่องจากเป็น จุดใช้บูชาถึงพระรัตนตรัย ได้แก่ พระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์
ธูปจำนวน 5 ดอก
เป็นการจุดเพื่อบูชา พระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ หรือระลึกถึง พ่อ แม่ ครูบาอาจารย์
ธูปจำนวน 7 ดอก
เป็นการใช้ในการกราบไหว้บูชา รำลึกถึงพ่อแม่ ครูบาอาจารย์ ที่ล้วงลับไปแล้ว และยังเหมาะกับการใช้กราบไหว้บูชาศาลเจ้าที่
ธูปจำนวน 9 ดอก
การจุดธูป 9 ดอก เป็นการใช้ในการกราบไหว้บูชาศาลพระภูมิ เจ้าที่ และผู้มีพระคุณ
ของที่เหมาะสำหรับการใช้ไหว้ศาลพระภูมิและศาลเจ้าที่
ของที่ใช้ใช้ในการไหว้ศาลพระภูมิและศาลเจ้าที่ จะมีความแตกต่างกันไป การเลือกใช้ให้ถูกก็จะช่วยส่งผลดี และเลี่ยงผลเสียที่ตามมาได้
ของที่ใช้ไหว้ศาลพระภูมิ
- ของคาว อาหารคาวที่เหมาะในการใช้ถวาย ไหว้ศาลพระภูมิ ได้แก่ หัวหมู ไก่ ข้าวสุก ต้มจืด เป็นต้น
- ของหวาน ของหวานส่วนใหญ่ที่นิยมนำมาใช้ไหว้ เป็นขอหวานที่มีความหมายมงคล ได้แก่ ทองหยิบ ทองหยอด และฝอยทอง ฯลฯ
- ผลไม้นานาชนิด ผลไม้ที่ได้รับความนิยมในการใช้ไหว้ศาลพระภูมิ และมีความมงคล ได้แก่ สับปะรด กล้วย ส้ม ใช้อย่างละ 5 ผล
- น้ำและเครื่องดื่ม น้ำและเครื่องดื่ม ที่สามารถใช้ถวายศาลพระภูมิได้ เช่น น้ำเปล่า น้ำผลไม้ น้ำแดง หรือสุราก็ได้
ของที่ห้ามใช้ไหว้
ของที่ไม่ควรใช้ในการไหว้ศาลพระภูมิ ได้แก่ ผลไม้ที่ไม่สุกหรือผลไม้ที่เน่าเสีย ผลไม้ที่มีชื่อไม่มงคลไม่ควรนำไปไหว้อย่างยิ่ง
ของที่ใช้ไหว้ศาลเจ้าที่
- ของคาว ของคาวที่นิยมใช้ในการเซ่นไหว้ ศาลเจ้าที่ ได้แก่ หัวสัตว์ ที่พบเห็นได้บ่อย เช่นหัวหมู ข้าวสุก แกงต่างๆ
- ของหวาน ขนมของหวานที่มีความหมายมงคล ทำจากนมเนย เช่น ฝอยทอง วุ้นมะพร้าว ทองเอก เม็ดขนุน
- ผลไม้นานาชนิด ผลไม้ที่มีความหมายดี มีความมงคล เช่น แก้วมังกร องุ่น แอปเปิ้ล เป็นต้น
- น้ำและเครื่องดื่ม เราจะพบเห็นได้ทั่วไปไม่ว่าจะเป็นศาลไหนๆ เครื่องดื่มที่นิยมถวาย น้ำแดง น้ำอัดลม น้ำเปล่า เพราะตามความเชื่อ สีแดงเป็นการสื่อถึงพลังอำนาจ
ของที่ห้ามใช้ไหว้
ผลไม้อย่างละมุด มะเฟือง พุทรา และผลไม้อื่นๆ ที่มีความหมายสื่อถึงสิ่งที่ไม่ดี ที่อาจทำให้เกิดอุปสรรคต่างๆเข้ามาในชีวิต
สรุป
ศาลพระภูมิมีความสำคัญมากในวัฒนธรรมไทย มีขั้นตอนในการตั้งศาลพระภูมิ เนื่องจากเป็นเหมือนสัญลักษณ์ของความเชื่อมั่นศรัทธา การมีศาลพระภูมิในบ้านช่วยสร้างความเจริญรุ่งเรืองและความสุขกายสบายใจในชีวิตของเรา และเป็นการสืบทอดวัฒนธรรมและประเพณีที่มีมาตั้งแต่อดีตให้แก่ลูกหลานได้ได้เห็นได้เรียนรู้อีกด้วย จึงทำให้ทุกบ้านต้องมีศาลพระภูมิเพื่อสร้างความมั่นคงและสุขภาพที่ดีให้กับครอบครัว
